Świadek potrzebuje pełnomocnika

Wszyscy wiedzą, że w postępowaniu karnym oskarżonemu (podejrzanemu) przysługuje prawo do korzystania z usług obrońcy. Wiadomo też, że inne strony procesu karnego – jak pokrzywdzony, powód cywilny czy oskarżyciel prywatny – mogą korzystać z pomocy pełnomocnika. Takim pełnomocnikiem może być wyłącznie radca prawny albo adwokat. Jednak już mało kto wie o tym, że przed organami ścigania i przed Sądem Karnym można korzystać ze wsparcia pełnomocnika także wtedy, gdy jest się świadkiem. Możemy w tym miejscu zapytać: czy świadkowi jest potrzebny profesjonalny pełnomocnik? Odpowiedź brzmi: tak. I to bardzo!

Uzasadnione interesy świadka

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoba nie będąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu (art. 87 par. 2 kpk). Za interes świadka w ustanowieniu pełnomocnika należy uznać, przykładowo, sytuację, w której nie dysponuje on wystarczającą wiedzą prawniczą do obrony swoich praw w toku składania zeznań, a taka obrona jest konieczna, ze względu na dotyczące go okoliczności. Może to mieć miejsce choćby wówczas, gdy przeciwko świadkowi toczy się inne postępowanie karne i uzasadniona by była odmowa odpowiedzi na niektóre pytania, gdy udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić świadka na odpowiedzialność karną (art. 183 par. 1 kpk). Oczywiście katalog sytuacji, w których ustanowienia pełnomocnika wymagają interesy świadka, jest otwarty i każdy przypadek należy rozstrzygać indywidualnie.

Świadek w postępowaniu kontrolnym przed UKS-em

Ciekawostką jest możliwość ustanowienia pełnomocnika przez świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez organy kontroli skarbowej. Pomimo bowiem tego, że żadne przepisy wprost nie stwarzają świadkowi możliwości korzystania z pomocy pełnomocnika w kontrolnym postępowaniu skarbowym, to praktyka – w uzasadnionych przypadkach – przewiduje taką możliwość. Do kontroli skarbowej stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej, a nie Kodeksu postępowania karnego (art. 31 ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej). Przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują możliwości ustanawiania pełnomocnika przez świadka. Jednak inspektor kontroli skarbowej jest finansowym organem postępowania przygotowawczego (art. 53 par. 37 pkt 2 kks), a zatem organem, któremu przysługują uprawnienia quasi-policyjne. Prowadzone przez inspektora kontroli skarbowej postępowanie kontrolne jest często „wstępem” do karnoskarbowego postępowania przygotowawczego. Przesłuchiwany w toku czynności kontrolnych świadek ma więc prawo obawiać się, że zezna coś, co jego samego narazi na odpowiedzialność karnoskarbową. W takiej sytuacji powinno mu przysługiwać prawo do korzystania z pomocy pełnomocnika, gdy wymaga tego jego interes prawny. Inspektor kontroli skarbowej winien zatem rozważyć wniosek świadka o możliwość bycia reprezentowanym w toku przesłuchania przez pełnomocnika, a zatem zastosować analogicznie przepisy Kodeksu postępowania karnego w związku z przepisami Kodeksu karnego skarbowego (art. 87 par. 2 kpk w zw. z art. 113 par. 1 kks). Pełnomocnikiem świadka mógłby być w takiej sytuacji wyłącznie radca prawny albo adwokat (art. 88 kpk w zw. z art. 113 par. 1 kks).

Warto znać swoje prawa

Przesłuchanie w charakterze świadka przez organy ścigania – mimo kulturalnego, a niekiedy wręcz sympatycznego zachowania pracowników i funkcjonariuszy tych organów – jest zwykle doświadczeniem, wspominanym jako nieprzyjemne. Przypisywane Andriejowi Wyszynskiemu powiedzenie „dajcie mi człowieka, a paragraf się znajdzie” na szczęście straciło na aktualności. Trzeba jednak wciąż pamiętać o tym, że informacje usłyszane od świadka w toku przesłuchania, mogą niekiedy narazić jego samego na odpowiedzialność karną. Warto o tym pamiętać i korzystać ze swoich praw.

O autorze

Radca prawny i wykładowca akademicki. Od 2014 roku prowadzi we Wrocławiu indywidualną kancelarię radcowską. W ramach swojej praktyki zawodowej zajmuje się sprawami cywilnymi, karnymi, rodzinnymi oraz z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Wcześniej asystent sędziego we wrocławskim Sądzie Pracy i Sądzie Ubezpieczeń Społecznych, aplikant radcowski oraz praktykant we wrocławskiej Prokuraturze Rejonowej. Aktualnie członek Zespołu Dydaktycznego Prawa na Wyższej Szkole Bankowej we Wrocławiu. Zrzeszony we wrocławskim samorządzie radcowskim. Aplikację odbył przy OIRP we Wrocławiu w latach 2011-2013. Absolwent prawa na Uniwersytecie Wrocławskim, na którym ukończył także Podyplomowe Studium Prawa Gospodarczego i Handlowego.

Odpowiedz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz skorzystać z następujących tagów HTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>

Zamknij